Η συμβολή της μονής στη διατήρηση της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού υπήρξε ανεκτίμητη, ενώ κατά την ιστορική της διαδρομή καταστράφηκε πολλές φορές από Οθωμανούς και Βούλγαρους επιδρομείς. Κατά την εποχή της Επανάστασης του 1821 είχε γίνει πνευματικό και εθνικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Μέχρι το 1843 λειτουργούσε εκεί σχολή, ονομαζόμενη «Των Κοινών Γραμμάτων ή Ελληνική Σχολή», για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της περιοχής, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα και για λίγες δεκαετίες λειτούργησε και Γεωργική Σχολή με τρεις γεωπόνους. Αξιόλογη υπήρξε και η βιβλιοθήκη της. Πριν τη διαρπαγή της από τους Βουλγάρους (1917) περιλάμβανε 1300 τόμους βιβλίων, εκ των οποίων οι 430 χειρόγραφοι κώδικες ήταν μεγάλης αξίας.
Η Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας άρχισε να επαναλειτουργεί το 1965 από γυναικείο τάγμα αυτήν τη φορά και πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου στη μνήμη της Παναγίας της Θεοτόκου, στις 14 Σεπτεμβρίου στη μνήμη του Τιμίου Σταυρού και στις 21 Νοεμβρίου στη μνήμη των Εισοδίων της Θεοτόκου.
Βρίσκεται στο όρος Παγγαίο, ανήκει στη Π.Ε. Σερρών και υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Δράμας.
