Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου

ΣΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

Αρχική / Εξερεύνησε / Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου

Λυδία η Φιλιππησία και το ομώνυμο Βαπτιστήριο

φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος

Όταν ο Απόστολος Παύλος επισκέπτεται τους Φιλίππους το 49/50 μ.Χ., ιδρύοντας την πρώτη χριστιανική εκκλησία στην Ευρώπη, η φυσιογνωμία της πόλης αλλάζει. Το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου ακούει μεταξύ άλλων και μια γυναίκα, με το όνομα Λυδία. Η Λυδία αποφασίζει να βαπτιστεί στα νερά του ποταμού Ζυγάκτη και γίνεται έτσι η πρώτη Ευρωπαία χριστιανή στην ιστορία. Ο Απόστολος Παύλος επισκέπτεται άλλες τρεις φορές τους Φιλίππους, γεγονός που σε συνδυασμό με την Επιστολή προς Φιλιππησίους, φανερώνει τη μακρά και στενή σχέση μεταξύ του Αποστόλου και της κοινότητας των Φιλίππων.

Πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται σήμερα και το σύγχρονο Βαπτιστήριο της Αγίας Λύδιας (1974) σχεδιασμένο σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του Οκταγώνου, ενώ στην παρακείμενη όχθη του ποταμού Ζυγάκτη βρίσκεται υπαίθριο βαπτιστήριο, όμοιο με εκείνα που σώζονται στις παλαιοχριστιανικές Βασιλικές των Φιλίππων σε σχήμα σταυρού, μέσα στα ρέοντα νερά του ποταμού. Κάθε χρόνο, στις 20 Μαΐου, ανήμερα της μνήμης της Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, τελείται βάπτισμα ενηλίκων στον ποταμό Ζυγάκτη. Η παρουσία στο μυστήριο του βαπτίσματος συνιστά μία μοναδική πνευματική εμπειρία.

Ο Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων συνορεύει ανατολικά με τον οικισμό των Κρηνίδων και δυτικά με τον οικισμό της Λυδίας, όπου βρίσκεται το ομώνυμο βαπτιστήριο. Το όνομα Φίλιπποι έχει δοθεί σήμερα σε έναν οικισμό που βρίσκεται 10χλμ. από τις Κρηνίδες.

Ο Απόστολος Παύλος στη Νεάπολη

Μνημείο Αποστόλου Παύλου - φωτογραφία Artware

Φωτογραφία Artware

Ο Απόστολος Παύλος, κατά την περιοδεία του στην Ασία το 49-50 μ.Χ. (δεύτερη φάση της αποστολικής περιοδείας του), είδε σε όραμα έναν άνδρα Μακεδόνα να στέκει και να τον παρακαλεί: «Πέρασε στη Μακεδονία και βοήθησέ μας» (Πράξη 16,9). Το όραμα αυτό ήταν η αφορμή για να έρθει και να κηρύξει ο Απόστολος Παύλος για τον Χριστό, την Ανάσταση και την Εκκλησία στην Ευρώπη. Από την Τρωάδα πέρασε μαζί με την ομάδα του στη Σαμοθράκη και από εκεί αποβιβάστηκε στη Νεάπολη, σημερινή Καβάλα, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το ψηφιδωτό μνημείο «Βήμα του Απ. Παύλου» τον χειμώνα του 49. Από τη Νεάπολη πέρασε μέσω της παλιάς Εγνατίας Οδού στους Φιλίππους, οι οποίοι ήταν τότε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και ρωμαϊκή αποικία. Η συνοδεία του ήταν οι απόστολοι Σίλας (αφιερωμένη στον Άγιο η Ιερά Μονή Αποστόλου Σίλα στην Καβάλα), Τιμόθεος και ο Ευαγγελιστής Λουκάς.

Ο Απόστολος Παύλος στους Φιλίππους

Ιερό Βαπτιστήριο Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας - φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος

φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος

Οι Φίλιπποι ήταν μία από τις ρωμαϊκές αποικίες στη Μακεδονία. Ζούσαν σ’ αυτήν Έλληνες, Ρωμαίοι και λίγοι Εβραίοι (Πράξη 16). Ο Απόστολος Παύλος μαζί με την ομάδα του έμειναν στους Φιλίππους για μερικές ημέρες. Ήταν ημέρα Σάββατο, όταν βγήκαν έξω από την πόλη σ’ ένα μέρος κοντά στον ποταμό Ζυγάκτη, γιατί είχαν ακούσει ότι μαζεύεται εκεί κόσμος για να δοξάσει τον Θεό. Στο μέρος εκείνο αποφάσισε ο Απόστολος Παύλος να κάνει το πρώτο του κήρυγμα σε ευρωπαϊκό έδαφος, απευθυνόμενος στις γυναίκες που είχε συναντήσει εκεί. Ανάμεσά τους βρισκόταν μια έμπορος πορφύρας, η Λυδία, που καταγόταν από τα Θυάτειρα της Μικράς Ασίας, γυναίκα ευσεβής, η οποία δέχτηκε το λόγο του Αποστόλου και πίστεψε στον Χριστό. Η Λυδία ήταν η πρώτη Ευρωπαία χριστιανή που βαπτίστηκε μαζί με την οικογένειά της στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού, φιλοξένησε στην οικία της τον Απόστολο Παύλο και τη συνοδεία του και τον βοήθησε στη διάδοση του Θείου Λόγου σε όλη την Ευρώπη. Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη Εκκλησία την ανακήρυξε Αγία και Ισαπόστολο. Προς τιμήν της ανεγέρθηκε στην περιοχή εντυπωσιακός οκτάγωνος ιερός ναός – βαπτιστήριο, διακοσμημένος με ψηφιδωτά και βιτρό.

Ο Απόστολος Παύλος κατηγορήθηκε ως πρόξενος ανωμαλίας και ως φορέας απαγορευμένων – για τους Ρωμαίους – συνηθειών, για ένα θαύμα που έκανε σε μια νεαρή μάντισσα. Οι αρχές τον συνέλαβαν, τον τιμώρησαν με ραβδισμούς και τον φυλάκισαν. Τη νύχτα της φυλάκισής του έγινε σεισμός και άνοιξαν οι πόρτες της φυλακής. Ο δεσμοφύλακας που τον φυλούσε όταν είδε ανοιχτές τις πόρτες, τρόμαξε πολύ και επειδή νόμισε ότι οι φυλακισμένοι είχαν φύγει, τράβηξε μαχαίρι για να αυτοκτονήσει. Όμως, ο Απόστολος Παύλος τον καθησύχασε λέγοντας πως δεν είχαν φύγει. Τότε ο δεσμοφύλακας πίστεψε στον Χριστό και βαπτίστηκε χριστιανός μαζί με την οικογένειά του. Ο χώρος όπου φυλακίστηκε ο Απόστολος Παύλος βρίσκεται μέχρι και σήμερα στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, κοντά στα ερείπια της Βασιλικής Α΄, του μεγάλου παλαιοχριστιανικού ναού του 5ου μ.Χ. αιώνα. Οι άρχοντες της πόλης τον ελευθέρωσαν φοβισμένοι και του ζήτησαν να φύγει από την πόλη. Πριν φύγει, ευχαρίστησε τους αδελφούς του και έφυγε για τη Θεσσαλονίκη μέσω Αμφίπολης. Ο Απόστολος Παύλος έκανε αργότερα άλλες τρεις επισκέψεις στην πόλη των Φιλίππων.

Η πρώτη χριστιανική κοινότητα στην Ευρώπη

φωτογραφία αρχείο Δημωφέλεια

Η χριστιανική κοινότητα των Φιλίππων ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο το 49/50 μ.Χ., ήταν η πρώτη σε ευρωπαϊκό έδαφος και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αποστολής του Αποστόλου Παύλου στις περιοδείες του, ακόμη και οικονομικά. Οι Φίλιπποι εκείνη την περίοδο απέκτησαν αίγλη λόγω της επικράτησης της νέας θρησκείας και της μεταφοράς της πρωτεύουσας του ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη. Επίσης, συμμετείχαν ενεργά στη συμπαράσταση των τοπικών εκκλησιών, όπως στην περίπτωση της εκκλησίας της Αντιοχείας, που στερήθηκε τον ποιμένα της, τον Άγιο Ιγνάτιο Θεοφόρο. Τους Φιλιππησίους τους διακατείχε πνεύμα οικουμενικής φιλαδελφίας και προσφοράς και δεν είναι τυχαίο που ο Απόστολος Παύλος τους έστειλε μια επιστολή ευχαριστίας και αγάπης για τη βοήθειά τους στο έργο του (Επιστολή προς Φιλιππησίους).

Κατά τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους (4ος-6ος αιώνας μ.Χ.) χτίστηκε το Συγκρότημα του Οκταγώνου. Περιλαμβάνει τον οκταγωνικό ναό, που παρουσιάζει τρεις οικοδομικές φάσεις (από τα τέλη του 4ου/αρχές 5ου μέχρι τα μέσα του 6ου μ.Χ. αιώνα) και χτίστηκε στη θέση του πρώτου ευκτήριου οίκου αφιερωμένου στον Απόστολο Παύλο (αρχές 4ου αιώνα μ.Χ.). Ακόμη υπάρχει φιάλη, βαπτιστήριο, λουτρώνας και διώροφο επισκοπείο, καθώς και τρεις μεγαλοπρεπείς βασιλικές, η Βασιλική Α΄ (μεγάλη τρίκλιτη βασιλική, που χρονολογείται στα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ.), η Βασιλική Β΄ (τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, που χρονολογείται γύρω στο 550 μ.Χ.) και η Βασιλική Γ΄ (μεγαλοπρεπής τρίκλιτη βασιλική του 6ου αιώνα μ.Χ.).

Η πόλη των Φιλίππων αρχίζει να εγκαταλείπεται στις αρχές του 7ου αιώνα μ.Χ., εξαιτίας μεγάλων σεισμών και σλαβικών επιδρομών. Επιζεί στους βυζαντινούς χρόνους ως οχυρό φρούριο, ενώ η ερήμωσή της ολοκληρώνεται με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14ου αιώνα.

Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου

φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος

Ο χώρος των αρχαίων Φιλίππων από τις αρχές του 20ου αιώνα είναι πλέον ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος των ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων στη Βόρεια Ελλάδα. Η τότε εκκλησία των Φιλίππων πέρασε από διάφορες διοικητικές και οργανωτικές αλλαγές και σήμερα ονομάζεται Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου με έδρα την Καβάλα.

Η τοπική εκκλησία έχει ιδρύσει ναό προς τιμή του πολιούχου της Αποστόλου Παύλου (ιδρυθείς το 1900) και εορτάζει τη μνήμη του στις 29 Ιουνίου μαζί με τον Απόστολο Πέτρο. Πίσω από τον ναό του Αγίου Νικολάου, εις μνήμην του γεγονότος της ελεύσεως του Αποστόλου Παύλου, έχει τοποθετήσει το ψηφιδωτό «Βήμα του Αποστόλου», έργο του ζωγράφου Βλασίου Τσοτσώνη και του ψηφιδογράφου Pino Pastorutti, ενώ προς τιμή της Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας έχει ιδρύσει στο σημείο που έγινε η βάπτισή της έναν ναό – βαπτιστήριο στα πρότυπα παλαιού βαπτιστηρίου. Ακόμη, η Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων έχει ιδρύσει ένα κέντρο Ιστορικών Μελετών «Απόστολος Παύλος» στον χώρο του βαπτιστηρίου της Αγίας Λυδίας για να συμβάλει στη βελτίωση του πολιτιστικού και συνεδριακού τουρισμού, στην ανάπτυξη και ανάδειξη της διαδρομής του Αποστόλου Παύλου, στην ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής (Φίλιπποι, Κρηνίδες και Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας), καθώς και στην εξυπηρέτηση ερευνητικών δραστηριοτήτων. Το κτίριο περιέχει βιβλιοθήκη, χώρους εκθέσεων και συσκέψεων, καθώς και συνεδριακό χώρο.

Χρήσιμες πληροφορίες

Διεύθυνση

Λυδία, 64003 Καβάλα

Τηλέφωνο

+30 2510 516944

Ιστοσελίδα

ΠΩΣ ΝΑ ΦΤΑΣΕΤΕ

Εισάγετε τη διεύθυνσή σας

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων - φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος
Αρχαιολογικός χώρος Φιλίππων – UNESCO

Πανίσχυροι βασιλιάδες του αρχαιοελληνικού κόσμου, Ρωμαίοι στρατηγοί και χιλιάδες στρατιώτες, ο σημαντικότερος Απόστολος των πρωτοχριστιανικών χρόνων και η πρώτη...

Μάθετε περισσότερα
Φρούριο - φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος
Ακρόπολη – Φρούριο

Στην κορυφή της παλιάς πόλης στέκεται επιβλητικό το Φρούριο, σήμα κατατεθέν και ένα από τα πιο συναρπαστικά αξιοθέατα της...

Μάθετε περισσότερα
Ιερό Βαπτιστήριο Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας - φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος
Ιερό Προσκύνημα Βαπτιστήριο Αγίας Λυδίας Φιλιππήσιας

Βρίσκεται στον Ζυγάκτη ποταμό, δυτικά των αρχαίων Φιλίππων, όπου κατά την διήγηση του Ευαγγελιστού Λουκά (Πραξ.κεφ.στ.11), συνοδού του Παύλου,...

Μάθετε περισσότερα
Δημαρχείο Καβάλας - φωτογραφία Γιάννης Γιαννέλος
Δημαρχείο

Το μέγαρο όπου στεγάζεται σήμερα ο Δήμος Καβάλας αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της πόλης, με μια...

Μάθετε περισσότερα
Μετάβαση στο περιεχόμενο